Προσωπικά δεδομένα: φλας μπακ στο 2018

Στις 4 Δεκεμβρίου 2019, ο Πρόεδρος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα επέδωσε στον Πρόεδρο της Βουλής την Έκθεση Πεπραγμένων της Αρχής για το έτος 2018. Πρόκειται για σημαντικό γεγονός για τη χώρα μας, δίχως όμως, δυστυχώς, να του αποδίδεται η δέουσα σημασία. Και αυτό γιατί η προσέγγιση της ετήσιας έκθεσης καθιστά εφικτή την απόκτηση συνολικής εικόνας ως προς το πού βρισκόμαστε και πού βαδίζουμε στον εξαιρετικά ευαίσθητο αυτόν τομέα. Πολλώ δε μάλλον για το έτος καμπή 2018, κατά το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων, γνωστός και ως GDPR,που τάραξε τα νερά της προστασίας των προσωπικών δεδομένων σε παγκόσμια κλίμακα.

Σταχυολογούμε -σχολιάζοντας- τα ακόλουθα έξι σημεία, ιδίως από τα παρεχόμενα στατιστικά στοιχεία της ετήσιας έκθεσης, τα οποία αξίζουν της προσοχής μας: 

1. Η Αρχή αντιμετωπίζει σοβαρή υποστελέχωση και ανεπάρκεια πόρων. Πρόκειται για γνωστή παθογένεια, η οποία έχει τονιστεί κατ’ επανάληψη από τον Πρόεδρό της. Οι εξελίξεις όμως τρέχουν με ταχύτητα φωτός, οι απαιτήσεις πληθαίνουν, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να μεταμορφωθεί σε χάρτινη τίγρη.

2. Με τη θέση σε ισχύ του GDPR, δεν παρέχεται η δυνατότητα υποβολής ερωτημάτων και λήψης άμεσων απαντήσεων. Πρόκειται για σημαντική οπισθοδρόμηση που λειτουργεί ως ανάχωμα της ορθή εφαρμογής του GDPR. Η Αρχή οφείλει να αποτελεί φάρο για το νέο νομοθετικό πλαίσιο, με ανοιχτές θύρες και σε διαρκή αλληλεπίδραση με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

3. Κατά το 2018 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 65 έλεγχοι σε υπεύθυνους επεξεργασίας δεδομένων οι οποίοι δραστηριοποιούνται διαδικτυακά στους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, υπηρεσιών ασφάλισης, ηλεκτρονικού εμπορίου, υπηρεσιών εισιτηρίων και υπηρεσιών δημοσίου τομέα. Ο αριθμός των ελέγχων καταδεικνύει ότι αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό των επεξεργασιών προσωπικών δεδομένων που λαμβάνουν χώρα και εμπίπτουν στην ελεγκτική αρμοδιότητα της Αρχής. Απαιτείται η μεγέθυνσή τους.

4. Ο αριθμός των εισερχόμενων καταγγελιών ανήλθε σε 847, μειωμένος κατά περίπου 8% σε σύγκριση με το 2017. Το εν λόγω στατιστικό δεδομένο προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι η θέση σε εφαρμογή του GDPR και η συνακόλουθη ενίσχυση των δικαιωμάτων των πολιτών θα έπρεπε να έχει οδηγήσει στην αύξηση των καταγγελιών με γεωμετρική πρόοδο. Είναι αναγκαία μια συστηματική καμπάνια ενημέρωσης της κοινωνίας, ιδίως με τη χρήση των νέων τεχνολογιών.

5. Σημειώθηκε εντυπωσιακή αύξηση κατά 50% της χρήσης υπηρεσίας ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για την υποβολή εγγράφων στην Αρχή (58% το 2018 σε σύγκριση με 36% το 2017 στο σύνολο των υποβαλλόμενων εγγράφων), μείωση όμως στην υποβολή τους μέσω της ιστοσελίδας της (11% το 2018 σε σύγκριση με 17% το 2017). Ως προς το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, πρόκειται για θετική εξέλιξη, άξια συγχαρητηρίων, που ανταποκρίνεται στο πνεύμα των καιρών. Επιβάλλεται όμως η ολική αναβάθμιση της ιστοσελίδας, ώστε να υπάρξει και εκεί δραματική βελτίωση των σχετικών επιδόσεων.

6. Η Αρχή επέβαλε κυρώσεις με 25 αποφάσεις της. Σε 12 περιπτώσεις επιβλήθηκε η κύρωση της προειδοποίησης-σύστασης και σε 13 περιπτώσεις πρόστιμο μεταξύ 1.000 και 150.000 ευρώ. Το σύνολο των επιβληθέντων προστίμων ανήλθε σε 689.000 ευρώ. Με τη θέση σε ισχύ του GDPR και την εκτόξευση των προβλεπόμενων προστίμων, το σύνολο τους αναμένεται να είναι κατά πολύ μεγαλύτερο. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, ότι το 2019, μόνο με τρεις πρόσφατες αποφάσεις έχουν επιβληθεί πρόστιμα ύψους 550.000 ευρώ.

Τα ως άνω στοιχεία καθιστούν εμφανές ότι το 2018 αποτέλεσε ένα ακόμη έτος έντονης κινητικότητας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στη χώρα μας. Η Αρχή ανταποκρίθηκε στα καθήκοντά της στο μέτρο του δυνατού. Ουδείς, άλλωστε, υποχρεούται στα αδύνατα. Για το 2019, η νέα έκθεση που θα δημοσιευθεί το 2020 θα δημιουργεί άραγε αντίστοιχους προβληματισμούς; Πολύ φοβόμαστε πως ναι. Δεδομένης όμως της διαρκώς μεγαλύτερης βαρύτητας που αποκτά η προστασία των προσωπικών δεδομένων, με αποτέλεσμα το παγκόσμιο ενδιαφέρον γι’ αυτή, γίνεται σαφές ότι η Πολιτεία πρέπει να πράξει επιτέλους το καθήκον της. Η κρατική διάθεση πόρων στην Αρχή είναι πιο επείγουσα από ποτέ.