Εράνισμα προσωπικών δεδομένων – 19/2021

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα “Εστία”
Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης: 30/09/2021

Αιμίλιος Κορωναίος
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
LL.M. (Aberdeen), ΜΔΕ (Αθήνα)

Α.Π.Δ.Π.Χ. – Δικαίωμα πρόσβασης Ι

Δύο πρόστιμα ύψους 20.000 ευρώ έκαστο επέβαλε η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) σε μεγάλη εταιρεία πώλησης προϊόντων τεχνολογίας και ηλεκτρονικών ειδών, καθώς και σε συστημική τράπεζα, για μη ικανοποίηση του δικαιώματος πρόσβασης. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το εν λόγω δικαίωμα, πολίτης δικαιούται να λάβει πληροφόρηση για το κατά πόσον τα προσωπικά δεδομένα του αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας, καθώς και πρόσβαση σε αυτά. Εν προκειμένω, ο καταναλωτής, κατόπιν επιστροφής προϊόντος, ζήτησε από την προαναφερθείσα εταιρεία να του κοινοποιηθεί το επακόλουθο αίτημά της προς την εμπλεκόμενη τράπεζα για αποχρέωση των δόσεων της πιστωτικής κάρτας του. Η εταιρεία δεν αποκρίθηκε ικανοποιητικά, η δε τράπεζα στην οποία ο καταγγέλλων απευθύνθηκε στη συνέχεια ουδέποτε του απήντησε.

Κύπρος – Δικαίωμα πρόσβασης ΙΙ

Σχετική με το δικαίωμα πρόσβασης υπόθεση απασχόλησε και το Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Κύπρου. Η καταγγέλλουσα αιτήθηκε αντίγραφο του ιατρικού φακέλου της από τον ιατρό της. Ο τελευταίος παραχώρησε το σχετικό αντίγραφο, εκτός από ένα «DVD» το οποίο περιείχε την καταγραφή επέμβασης που είχε διενεργήσει στην ασθενή. Κατά τον ιατρό, αυτός δεν ήταν υποχρεωμένος να χορηγήσει το «DVD», χάρη στα δικαιώματά του διανοητικής ιδιοκτησίας στη χειρουργική τεχνική την οποία είχε εφαρμόσει. Η εθνική εποπτική αρχή δεν πείστηκε από τους ισχυρισμούς του και έκρινε πως η ασθενής δικαιούται να λάβει αντίγραφο των πληροφοριών του ιατρικού φακέλου της, χωρίς εξαιρέσεις. Για τον λόγο αυτό, δόθηκε εντολή στον ιατρό να ικανοποιήσει πλήρως το αίτημα της καταγγέλλουσας, όπως και αυτός στη συνέχεια έπραξε.

Ιρλανδία – «Έξυπνα γυαλιά»

Τα ζητήματα ιδιωτικότητας που εγείρουν τα νέα «έξυπνα γυαλιά» («smart glasses») της «Facebook» σε συνεργασία με μεγάλη εταιρεία οπτικών ειδών απασχολούν την εθνική εποπτική αρχή. Τα «έξυπνα γυαλιά» αποτελούν ένα νέο μοντέλο γυαλιών ηλίου, το οποίο επιτρέπει στο πρόσωπο που τα χρησιμοποιεί να προβαίνει μέσω αυτών στη λήψη φωτογραφιών και στη βιντεοσκόπηση του περιβάλλοντός του. Τα γυαλιά διαθέτουν ενσωματωμένες κάμερες, ηχεία και μικρόφωνα, οι δε σχετικές εντολές φωτογράφησης / βιντεοσκόπησης δύνανται να δοθούν ηχητικά. Το επίμαχο υλικό μπορεί στη συνέχεια να αναρτηθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η εθνική εποπτική αρχή επισημαίνει ότι τόσο αυτή όσο και η εποπτική αρχή της Ιταλίας ανησυχούν για το πως θα λαμβάνουν ενημέρωση ότι φωτογραφίζονται / καταγράφονται όσοι βρεθούν στο πεδίο λήψης των «έξυπνων γυαλιών». Τα τελευταία διαθέτουν μια μικρή φωτεινή ένδειξη, εν τούτοις οι εποπτικές αρχές διατηρούν αμφιβολίες ως προς την αποτελεσματικότητά της.

Καναδάς – Παιχνίδια

Έναν έξυπνο τρόπο σκαρφίστηκε η εποπτική αρχή του Οντάριο στην προσπάθειά της να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά για την προστασία των προσωπικών δεδομένων τους. Εκπόνησε και εξέδωσε τον ηλεκτρονικό οδηγό «Αναζήτηση Ιδιωτικότητας!» («Privacy Pursuit!»), ο οποίος διατίθεται δωρεάν στην ιστοσελίδα της, με σκοπό να λάβουν σχετικά μαθήματα  τα παιδιά με διασκεδαστικό τρόπο. Ο οδηγός περιέχει σειρά δραστηριοτήτων, όπως ερωτήσεις, σταυρόλεξα, αναζητήσεις και αντιστοιχίσεις λέξεων. Μέσω αυτών τα παιδιά λαμβάνουν βασικές συμβουλές για το πώς θα προστατευθούν από απάτες, θα προστατέψουν την ιδιωτικότητά τους και θα παραμείνουν ασφαλή στο διαδίκτυο.

Νορβηγία – «Facebook»

Ένα μεγάλο «όχι» στη δημιουργία σελίδας («page») στο «Facebook» για τον σκοπό της αποτελεσματικότερης επικοινωνίας της με τους πολίτες είπε η εθνική εποπτική αρχή. Εφαρμόζοντας τις διαδικασίες αξιολόγησης που προβλέπονται από τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων, γνωστό ως «GDPR», έκρινε ότι οι κίνδυνοι για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των χρηστών της σελίδας στο «Facebook» σε σχέση με τα προσωπικά δεδομένα τους θα ήταν πολύ μεγάλοι, αν τελικά αποφασιζόταν η υλοποίησή της.

Ο.Η.Ε. – Τεχνητή νοημοσύνη

Την αναγκαιότητα επιβολής ενός μορατόριουμ στην πώληση και χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης τα οποία εγείρουν σοβαρούς κινδύνους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέχρις ότου υιοθετηθούν κατάλληλες προστατευτικές εγγυήσεις, τόνισε η Ύπατη Αρμοστής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Μισέλ Μπατσελέτ σε πρόσφατη ανακοίνωσή της. Απηύθυνε επίσης κάλεσμα για την απαγόρευση όλων των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης οι οποίες δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σύμφωνα με το δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υπενθυμίζεται ότι τεχνητή νοημοσύνη ονομάζεται η ικανότητα μιας μηχανής να δρα όπως ο ανθρώπινος νους, κατανοώντας, αναλύοντας και μαθαίνοντας από δεδομένα, ώστε να είναι δυνατή π.χ. η αυτόνομη λήψη αποφάσεων. Χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης εντοπίζεται ενδεικτικά στις διαδικασίες πρόσληψης προσωπικού μέσω του «φιλτραρίσματος» όγκου βιογραφικών και στη χορήγηση δανείων μέσω της αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας.