Εν συντομία – 1/2024: Δακτυλικά αποτυπώματα εγκεφάλου και παράνομη πρόσβαση σε εγκεφαλική δραστηριότητα
Πρώτη δημοσίευση: akoronaios.gr
Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης: 7/07/2024
Αιμίλιος Κορωναίος
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
LL.M. (mult.), CIPP/E/US/C, CIPM, CIPT, FIP, CompTIA ITF+
Στο προσφάτως δημοσιευθέν TechDispatch #1/2024 του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων προσεγγίζεται η επεξεργασία των νευροδεδομένων. Πρόκειται για προσωπικά δεδομένα τα οποία σχετίζονται πρωτίστως με τη δραστηριότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου. Σταχυολογούμε τα ακόλουθα -επτά συν ένα- σημεία του TechDispatch τα οποία κέντρισαν το ενδιαφέρον μας:
- Η συλλογή των νευροδεδομένων καθίσταται εφικτή με τη χρήση νευροτεχνολογιών παρακολούθησης της εγκεφαλικής δραστηριότητας.
- Οι σκοποί της επεξεργασίας τους μπορούν ενδεικτικά να συνίστανται στη γνώση ή την πρόβλεψη της κατάστασης της υγείας ενός ατόμου, στην μέτρηση των αντιδράσεων του σε συμβάντα, στην αναγνώριση συναισθημάτων, στην παρακολούθησή του και στην εν γένει πρόβλεψη της συμπεριφοράς του.
- Οι τομείς στους οποίους αυτά μπορεί να τύχουν επεξεργασίας περιλαμβάνουν ιδίως την υγεία, την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία, την οικονομία και το μάρκετινγκ, τον χώρο εργασίας, την ασφάλεια και την επιτήρηση, τη ρομποτική και την άμυνα.
- H συλλογή των νευροδεδομένων μπορεί να λαμβάνει χώρα μέσω αισθητήρων, σε άμεση επαφή με το σώμα του υποκειμένου των δεδομένων, έτσι ώστε αυτό να την αντιλαμβάνεται. Μπορεί όμως να πραγματοποιείται και εξ αποστάσεως, επομένως εκ πρώτης όψεως εν αγνοία του υποκειμένου των δεδομένων.
- Η αποκρυπτογράφηση των νευροδεδομένων είναι εφικτή σε ένα βαθμό και δύναται να οδηγήσει στην ερμηνεία τους ή σε συμπεράσματα περί αυτών. Ακραία σενάρια εν προκειμένω περιλαμβάνουν τη λήψη «δακτυλικών αποτυπωμάτων εγκεφάλου» (brain fingerprinting), ήτοι την ανίχνευση της ύπαρξης συγκεκριμένης πληροφορίας, καθώς και την ανίχνευση του ψεύδους (lie detection).
- Η επεξεργασία τους μπορεί να καθιστά επίσης εφικτό τον έλεγχο μιας εφαρμογής ή μιας συσκευής με ελεύθερα χέρια.
- Σε σχέση με το πλαίσιο προστασίας των προσωπικών δεδομένων, ειδικά ζητήματα εγείρονται ως προς την τήρηση: α) της αρχής της ελαχιστοποίησης, δεδομένου ότι μέσω νευροτεχνολογιών καθίσταται εφικτή η συλλογή τεραστίων ποσοτήτων δεδομένων, β) της αρχής της ακρίβειας, λόγω των προκλήσεων που θέτει η πλαστικότητα του εγκεφάλου, γ) της αρχής της διαφάνειας, λαμβανομένου υπόψη του μη άμεσου ελέγχου των υποκειμένων των δεδομένων στις πληροφορίες που αποκαλύπτονται ακόμη και ακούσια, εξαιτίας του χαρακτήρα των νευροδεδομένων, δ) της αρχής της θεμιτής επεξεργασίας, καθώς η επεξεργασία των νευροδεδομένων δημιουργεί νέους κινδύνους δυσμενών διακρίσεων, π.χ. λόγω διαφορών στη δομή και τη νευρική δραστηριότητα μεταξύ του εγκεφάλου ανδρός και γυναικός.
Καταληκτικά, όπως σημειώνεται, η επεξεργασία των νευροδεδομένων, μέσω των νευροτεχνολογιών, φαίνεται να αποτελεί το έσχατο στάδιο της επέμβασης στην ιδιωτική σφαίρα του ατόμου. Και αυτό γιατί υπόσχεται να αποκαλύψει τις πιο προσωπικές σκέψεις και συναισθήματά του, ακόμη μάλιστα και να τα επηρεάσει.
Το πλήρες κείμενο του TechDispatch #1/2024 του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων είναι διαθέσιμο στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση: